Kruisboogschieten

Historie van hand- en kruisboog

In vroeger tijden verdedigde iedere burger zijn stad of dorp met zwaard, lans, piek of handboog. Een soort burgerwacht was toen al bekend, maar niet als zodanig georganiseerd. Het Rooms Katholieke geloof vierde in die tijd zijn hoogtijdagen. Omstreeks 1300 maakt de kruisboog zijn intrede binnen de stadsverdediging en dan hoofdzakelijk in de grotere Vlaamse steden. De kruisboog bleek een bijzonder effectief wapen te zijn, want dankzij zijn kracht was het in staat om een harnas of helm te doorboren. Een bijkomstigheid was, dat de boog langer gespannen kan blijven zonder kracht uit te oefenen. Het gebruik van dit wapen vereiste echter vakmanschap met gevolg dat de burgers zich gingen verenigen. Deze verenigingen werden ingericht zoals gebruikelijk was bij de ambachtsgilden.

De hand- en kruisboog hebben een belangrijke rol gespeeld in de ontwikkeling van de schuttersgilden. Deze schuttersgilden stonden model voor de gilden zoals we ze nu kennen.

De kruisboog ontwikkelde zich vrij snel en er ontstonden tal van variaties op de oorspronkelijke kruisboog. In de 14-de eeuw zijn de eerste ontwikkelingen van het vuurwapen. Deze waren eerder afschikwekkend dan effectief. Het zou nog een eeuw duren, voordat de kruisboog vervangen kon gaan worden door vuurwapens.
De schuttersgilden bleven echter ook de oude wapens handteren als zijnde een sportbeoefening. Hieruit ontwikkelden de verschillende variaties in schieten.

Disciplines en wapens

Er zijn verschillende disciplines met hun wapensoorten. De drie wapenssoorten zijn:

• Handboog, waarbij de pees met de hand gespannen gehouden wordt;
• Kruisboog, waarbij de pees in een slot vast gehouden wordt;
• Geweren, gebruik makend van munitie. Lees meer over geweerschieten.

Elk wapen heeft ook weer verschillende uitvoeringen ten aanzien van het doel waarop geschoten wordt.

De handboog

De handboog wordt vooral gebruikt voor het schieten op doel. Vaak worden aan de boog stabilisatoren vastgemaakt om meer stabiliteit te krijgen. Door gebruik te maken van katrollen op de lateinden hoeft men minder kracht uit te oefenen om de pees te spannen, met behoud van schietkracht. Deze zogenaamde compoundboog is niet toegestaan bij de NBFS. Wanneer men niet op doel schiet, maar op een wip op 12 meter hoogte kan men de compoundboog niet gebruiken en ook de stabilisatoren op de gewone boog worden achterwege gelaten. De pijlpunt wordt dan wel voorzien van een rubberen dop.
Binnen kring Peelland zal de handboog niet als wapen gehanteerd worden. In de regio zijn andere verenigingen actief, die de handboog specifiek als  sport beoefenen.

De kruisboog

Kruisbogen zijn in verschillende uitvoeringen. Ze kunnen worden onderscheiden in twee groepen met daarmee samenhangende disciplines; de vlakboog en de wipboog.

Normaal begint men te schieten op een wip van 8 cm boven op een 12 meter hoge paal. De spil van de boom is ongeveer 2,5 cm dik. Men krijgt 15 schietbeurten met een proefschot. Is het proefschot raak dan tel dit als de eerste beurt. Is het schot mis, dan telt hij niet en heeft men nog steeds 15 beurten. Bij een gelijk in aantal punten zal het afkampen plaats vinden. Dit kan op verschillende manieren. Wel worden hiervoor kleinere wippen gebruikt om het moeilijker te maken. De kleinste wip die wordt gebruikt is 4 cm op een spil van 2,5 cm.

De bogen mogen voorzien zijn van een voor- en achtervizier, andere optische hulpmiddelen buiten een normale bril mogen niet gebruikt worden. Er zijn nog gilden die nog schieten met een zogenaamde puntpijl. Hier is het voorvizier niet geplaatst, maar de schutter richt dan met een kleine punt op de pijl.

Schieten op doel

Schieten op wip

De meest populaire uitbeelding van de kruisboog komt zeker voor in de geschiedenis van Willem TeIl. Deze eenvoudige Zwitserse boer weigert de hoed van de Oostenrijkse gouwheer GessIer te groeten. GessIer had die hoed op een staak op het dorpsplein laten tentoonstellen. Als straf moet TeIl met een pijl een appel van het hoofd van zijn zoontje afschieten en slaagt daarin. Later zal hij de tiran doden. Willem TeIl wordt, niettegenstaande zijn succes, toch gevangen genomen doch slaagt er in tijdens zijn overbrenging per bootje naar de gevangenis, dank zij een storm op het Vierwoudstedenmeer, te ontsnappen. Later zal onze held, dank zij zijn spreekwoordelijke precisie, de tiran door het hart schieten en doden terwijl deze op een paard door een holle weg, de “Hohle Gasse” draaft. Het TeIl-epos heeft het nationaal gevoel in Zwitserland diep gemerkt en de held is het symbool van de natie geworden.

Gilde gebeuren

De gildebroeders zijn in 1990 bij toeval in aanraking gekomen met de kruisboog. Zij vonden dit zo’n prachtig wapen dat er stappen werden ondernomen om kruisbogen aan te schaffen, als compensatie voor het geweerschieten. Tijdens het gildefeest van 1994 kregen ze van de beschermvrouwen een kruisboog als cadeau. Vanaf dat moment is het gilde actief gaan schieten en heeft diverse keren evenementen en tournooien gehouden. Het gilde St. Willibrordus heeft hiermee het kruisboogschieten in kring Peelland gepromoot. Om de belangen van de hand- en kruigsboogschutters te behartigen werd in 1999 een boogschietcommissie in het leven geroepen voor kring Peelland op advies van het gilde St. Willibrordus Vlierden. Tegenwoordig schieten enkele schutters van het gilde mee in de zomeravondcompetitie. Dit is een wedstrijd onder de diverse gilden binnen kring Peelland. Daarnaast wordt er regelmatig aan tournooien deelgenomen.

Het gilde wil de sport ook graag met anderen delen. Daarom wordt ook regelmatig schieten voor de Vlierdense bevolking georganiseerd, waarbij geschoten wordt met de kruisboog. Maar ook voor groepen is het mogelijk deel te nemen.